Psychosomatisch fysiotherapeut
De psychosomatische fysiotherapeut richt zich specifiek op psychofysiologische en gedragsmatige kenmerken en uitingen van cliënten in relatie tot hun bewegend functioneren. Het beoogde doel is het herkennen, transparant maken en vervolgens positief beïnvloeden van de complexe relatie tussen bewegend functioneren en psychisch functioneren binnen een psychosociale context. Via inzichtgevende interventies tracht de psychosomatische fysiotherapeut het inzicht in deze relatie bij de cliënt te vergroten. Het lichaam vormt daarbij het aangrijpingspunt. Zo leert de cliënt de klacht beter hanteren. De psychosomatische fysiotherapeut appelleert daarbij aan het zelfsturende vermogen en lichaamsbewustzijn van de cliënt. Het bevorderen van de zelfregulatie vraagt om maatwerk met interventies gericht op zowel meer biomedische componenten in het gezondheidsprobleem, als de meer psychologische of psychosociale componenten. De psychosomatische fysiotherapeut intervenieert vervolgens om het beoogde doel te bereiken door het inzetten van een aantal specifieke interventies zoals: cognitief gedragsmatige interventies, specifieke bewustwordingsmethodieken, ontspannings- en communicatiemethodieken, lichaamsgerichte interventies en stress management.
De belangrijkste doelgroep van de psychosomatische fysiotherapeut zijn cliënten met symptomatologie die zijn oorsprong heeft in zowel het gezondheidsdomein (direct ziektegerelateerd) als in het levensdomein (niet direct ziektegerelateerd). Cliënten met psychische pathologie zonder lichamelijke klachten zijn gecontra-indiceerd voor behandeling/ begeleiding middels psychosomatische fysiotherapie.
De psychosomatische fysiotherapie onderscheidt zich van de algemene fysiotherapie op de volgende punten: - De psychosomatische fysiotherapeut kan de complexiteit van de relatie tussen bewegend functioneren en psychisch functioneren, en de psychosociale context en het bewust worden daarvan door de cliënt, transparant maken en daarop interveniëren.
In algemene zin worden vier niveaus van complexiteit onderscheiden, die elk steeds meer diepgaande kennis, vaardigheden en attitude vereisen: - ongecompliceerd; - licht gecompliceerd; - matig gecompliceerd; - zwaar gecompliceerd.
Door deze verdergaande kennis en vaardigheden strekt het domein van de psychosomatische fysiotherapeut zich uit tot en met matig gecompliceerde en zwaar gecompliceerde relaties, daar waar het domein van de algemene fysiotherapeut ophoudt bij licht gecompliceerde relaties.
- De psychosomatische fysiotherapeut heeft zich gespecialiseerd in het detecteren en benoemen van hardnekkige herstelbelemmerende factoren, het vervolgens inzichtelijk maken daarvan aan de cliënt en uiteindelijk daarop adequaat interveniëren. - Van meet af aan wordt de psychosociale as naast de biomedische as geëxploreerd. De wijze van gespreksvoering tijdens de anamnese, maar ook de observatie van de cliënt tijdens het lichamelijk onderzoek, vereisen extra vaardigheden. - De psychosomatische fysiotherapeut is in staat via de anamnese, gecombineerd met specifieke vragenlijsten en meetinstrumenten (bijvoorbeeld de 4DKL-lijst) om indicaties, maar ook contra-indicaties zoals psychopathologie, te onderkennen. In geval er sprake is van contra-indicaties zal de psychosomatische fysiotherapeut - in overleg met de verwijzer - gericht doorverwijzen. - De psychosomatische fysiotherapeut heeft geleerd bij de presentatie van de lichamelijke klachten van de cliënt aanwijzingen van psychisch disfunctioneren te herkennen en inzichtelijk te maken richting de cliënt, zodat deze hiermee kan leren omgaan. - De psychosomatische fysiotherapeut zet zichzelf in als therapeutisch instrument tijdens de behandeling/ begeleiding (empatische reflectie). De psychosomatische fysiotherapeut heeft een attitude die gericht is op psychologische coaching en het neerzetten van een vertrouwde en veilige omgeving, waardoor interactie ontstaat. Deze interactie oefent invloed uit op de relatie tussen het gezondheids- en levensdomein.
Specifieke elementen in de attitude van de psychosomatische fysiotherapeut zijn: - aanvoelen (intuïtie en ervaring), invoelen (empathie) en meevoelen (sympathie); - actief deelnemen aan intervisie en supervisie; - zelfreflectie; - biopsychosociale visie op gezondheidsproblematiek (voorheen holistische mensvisie genoemd). - De psychosomatische fysiotherapeut heeft verschillende therapeutische interventies tot zijn beschikking om invloed uit te oefenen op de relatie tussen het gezondheidsdomein en het levensdomein.
Psychosomatische fysiotherapeuten zijn werkzaam in: - eerstelijns fysiotherapiepraktijken; - eerstelijns gezondheidscentra; - tweedelijns en derdelijns multidisciplinaire werksettings zoals revalidatiecentra; - het bedrijfsleven; - Arbo-diensten; - reïntegratiebedrijven; - het onderwijs.
De psychosomatische fysiotherapeut dient te beschikken over de volgende elementaire en globale kennis: - basiswetenschappen van de psychologie, zoals fysiologische psychologie, persoonlijkheidsleer, leertheorieën, psychopathologie, levenslooppsychologie; - toegepaste wetenschappen van de psychologie, zoals gezondheidspsychologie, klinische psychologie, psychodiagnostiek; - stresstheorieën en neurofysiologie; - groepsdynamica.
Daarnaast is hij in staat een goed samenwerkingsverband op te bouwen met betrokkenen in de gezondheidszorg. Specifieke elementen in de attitude van de psychosomatische fysiotherapeut zijn: - empathie; - zelfreflectie; - biopsychosociale visie op gezondheidsproblematiek.
De psychosomatische fysiotherapeut laat zich nascholen onder andere op het gebied van: - cognitief gedragsmatige interventies - methodieken gericht op lichaamsbewustwording, waaronder ontspanningstechnieken; - lichaamsgerichte interventies; - gesprekstechnieken; - arbeidsgerelateerde klachten; - stressgerelateerde klachten en het management daarvan;
-nieuwe wetenschappelijke inzichten in het biopsychosociale domein.