Ziekteperceptie
De manier waarop mensen over hun klachten denken beïnvloedt de wijze waarop zij met hun lichaam omgaan.
--Edwin de Raaij 21 jan 2007 19:09 (CET)
Conceptuele ziekteperceptie en hedendaagse gezondheidszorg www.ziekteperceptie.nl
In de laatste twee decennia van de twintigste eeuw is het door Leventhal(1) en collega's ontwikkelde 'Common Sence Model of self-regulation' (CSM) in diverse onderzoeken toegepast. Gekeken is naar de invloed van ziekteperceptie op het bewegend (dis)functioneren van mensen.
Het model van Leventhal is een parallel procesmodel, waarin in 3 stappen wordt weergegeven hoe een cognitieve respons (danger control) en een emotionele respons (fear control) het bewegend (dis)functioneren van een mens kan beïnvloeden. Het start met het gegeven dat een mens een gezondheidsbedreigende prikkel ervaart (health threat). Rugpijn of het niet meer kunnen bewegen kunnen zo'n bedreigende prikkel zijn. De mens vormt zich een beeld van deze gezondheidsbedreiging waarbij hij zich (vaak impliciet) afvraagt:
- Wat heb ik?
- Hoe lang gaat het duren?
- Wat zijn de consequenties?
- Wat is de oorzaak?
- Heb ik hulp nodig om het over te laten gaan?
Mede op basis van deze cognitieve representaties worden doelen gesteld en acties ondernomen (danger control, om de bedreiging van de gezondheid af te wenden). Door middel van een 'feedback loop' evalueert de mens of door de ondernomen actie(s) de gezondheidsbedreiging is afgenomen.
De patiënt staat centraal in de hedendaagse gezondheidszorg. 'Evidence Based Medicine' houdt rekening met de waarde en normen van de patiënt. In deze context kan het expliciet vastleggen van ziekteperceptie een hulpmiddel zijn bij patiëntgerichte fysiotherapeutische zorg.
1) Leventhal H, Meyer D, Nerenz D. The common sense model of illness danger. In: Rachman S, editor. Medical Psychology.New York: Pergamon; 1980. p. 7-30.
Ziekteperceptie vragenlijst
Er is een nederlandstalige versie beschikbaar van de 'Brief Illness Perception Questionnaire':
Ziekteperceptie vragenlijst IPQ-K
Deze vragenlijst kent een meetruis op individueel nivo van < 3 punten. Dit betekent dat een verandering tussen 2 metingen van 3 punten of meer bij het volgen van een individuele patiënt een daadwerkelijke verandering is.
De meetruis op groeps nivo is < 1 punt.