Pathologie

Pathologie of ziekteleer bestudeert het ontstaan en verloop van ziektes.

Op grond daarvan kan men de pathologie onderverdelen in de etiologie, de oorzaken van een pathologisch proces, en de nosologie: de indeling van de ziekten.

In de pathologie zijn er verschillende vakgebieden te onderscheiden:

• pathologische anatomie, tegenwoordig klinische pathologie genoemd;
• pathofysiologie;
• pathologische chemie, ook wel klinische chemie genoemd;
• speciële pathologie

Ook kan er een onderscheid gemaakt worden naar de lokalisatie waar het vakgebied zich mee bezig houdt:

• Orale pathologie

Over de oorzaken van ziekte, lopen de meningen uiteen. In de loop der jaren hebben verschillende scholen hun zienswijze op het ontstaan van ziekten geuit.

De aanhangers van de somatogenie stellen dat het gehele vraagstuk van gezondheid en ziekte te herleiden is tot in ons lichaam afspelende fysische en fysiologische processen. Enkel objectief vaststelbare ziekten (= diseases) die ook een objectief te vinden oorzaak hebben tellen, zich ziek voelen (= illness) rekenen ze niet tot ziek zijn. Disease en illness kunnen dus los van elkaar staan: je kunt je ziek voelen, zonder objectief gezien ziek te zijn of je kunt objectief gezien ziek zijn, zonder je ziek te voelen. Deze eerste school heeft dus ook geen aandacht voor de psychologie, dit in tegenstelling tot de tweede school.

De psychogenie gelooft dat een ziekte (mede) wordt veroorzaakt door psychologische oorzaken. Een belangrijk aanhanger van deze school was Freud. Die vertelde dat je ook ziek kunt worden door een persoonlijk probleem dat je naar het onderbewuste verdringt. De oorzaak kan dus in dit geval niet objectief worden vastgesteld.

Ten derde is er "stress": het gaat erom dat de omgeving op de persoon een zekere invloed heeft en het individu niet weet hoe ermee om te gaan; dit kan leiden tot een aandoening. Stress kan zowel elementen van de somatogenie als van de psychogenie bevatten, omdat de oorzaak van stress overduidelijk kan zijn, maar evenzeer verborgen kan liggen. De drie meest bekende vormen van stress, die aan de definitie voldoen, zijn:

• Je vindt dat men te veel van je verwacht
• Je vindt dat je talent niet volledig wordt aangewend
• Je denkt dat geen enkel ander mens iets van je verwacht en dat je alleen op de wereld staat.

De vierde en laatste school is de sociogenie: daar ziet men sociaal-maatschappelijke en culturele aspecten van gezondheid als de belangrijkste of zelf enige oorzaak van ziekte (= sickness). Hierbinnen vinden we bijvoorbeeld dat ziek zijn gedefinieerd kan worden als een afwijking van een door een bepaald maatschappelijk systeem gestelde norm. Zo zal men in Islamitische landen bijvoorbeeld homoseksuelen als ziek beschouwen in tegenstelling tot hoe er in de Westerse wereld over gedacht wordt. Deze normen zullen in de tijd en in de verschillende sociale klassen en culturen anders zijn. Het is ook de sociogenie die bestudeert of er verbanden bestaan tussen de gezondheid en armoede. Daarom zal het grootste deel van wat nu volgt uit deze leer geput worden.

Er moet ook nog worden opgemerkt dat er bepaalde zaken zijn die mede verantwoordelijk zijn voor de sterkte waarin de ziekte zich manifesteert, zoals: lichaamsbouw, geslacht, leeftijd, schade opgelopen tijdens het leven (zowel lichamelijke als psychische schade), levensstijl, leefomstandigheden. Het zullen vooral de drie laatste zijn waar een duidelijk verschil tussen arm en rijk heerst. Meer daarover in het artikel "Verband tussen armoede en gezondheid". (Menges, 1980, p1-82)